1962’den beri Küba puro ithalatı Amerika Birleşik Devletleri genelinde yasaklanmıştır. Bu yasak, ABD hükümetinin Küba’ya karşı ambargosunun birçok sonucundan biriydi. Birleşmiş Milletler üye ülkeleri tarafından tekrarlanan kınamalara rağmen bir devlete şimdiye kadar uygulanan en uzun tek taraflı yaptırımlardan biridir.
AMBARGO BAĞLAMI
“Küba ile yapılan tüm ticarete ambargo” 3 Şubat 1962’de Başkan John Fitzgerald Kennedy tarafından kararlaştırıldı. Castro hükümetinin 420 hektardan fazla araziyi kamulaştırma kararının ardından Soğuk Savaş fonuna karşı dayatıldı. Bu kamulaştırmalar, Amerikan varlıklarını da yaklaşık bir milyar dolar tutarında etkiledi.
ABD’de 1991 yılında gizliliği kaldırılan Dışişleri Bakanlığı belgesi, ambargonun amacının “açlığı, umutsuzluğu ve hükümetin devrilmesini kışkırtmak amacıyla reel ve parasal ücretleri düşürmek için Küba’ya kredi ve malzeme sağlamayı” reddederek Küba’nın ekonomik hayatını zayıflatmak olduğunu ortaya koyuyor.
O zamanlar, Amerika Birleşik Devletleri’ne hala ithal edilen ana Küba ürünleri pekmez, taze meyve ve sebzeler ve tütündü. Sadece 1960 yılında, “yaklaşık beş milyon dolar değerinde yüksek kaliteli puro Cuba ithal edildi”. Bu kararnamenin yürürlüğe girmesiyle Küba puroları yasaklandı. Küba tütünüyle sarılan ve farklı ülkelerde üretilen purolar, Amerikalı üreticilerin Küba tütünü tedarik edememesinden duyduğu üzüntüye rağmen artık yasal olarak ABD’ye ithal edilebiliyordu.
İcra emrinin yürürlüğe girmesinden bir gün önce JFK, Beyaz Saray Sözcüsü Pierre Salinger’den gizlice 1.200 H.upmann tedarik etmesini istedi. Upmann Küçük Upmanns. Salinger daha sonra JFK’nın talebinin yerine getirildiğinden emin olana kadar siparişi imzalamadığını bildirdi.
AMBARGONUN KÜBA PURO TİCARETİ ÜZERİNDEKİ SONUÇLARI
Ambargo kararnamesi yürürlüğe girmeden önce Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya, dünyada Küba puroları ithal eden iki ana ülkeydi. Habanos S.A’nın eski pazarlama direktörü Lopez Garcia’ya göre, Amerika Birleşik Devletleri’ne puro ihracatı yasağı, 1964 ve 1998 yılları arasında Küba devletine 540 milyon dolara mal oldu. Küba’nın da diğer ülkelerde puro endüstrisini tanıtmak için çeşitli reklam kampanyalarına bir milyon dolardan fazla harcama yapmak zorunda kaldığını ekliyor. Ambargodan sonra Küba purolarının satışları yavaş yavaş Batı Avrupa ülkelerine ve Sosyalist blok üyelerine kaydı.
Ancak ABD’nin Küba’ya yönelik yaptırımlarının Amerikan puro üreticileri üzerinde de etkisi oldu. 1962’den sonra Küba tütününden yapılan ancak yurtdışında üretilen purolar Amerikan topraklarında hala yasalken, artık Küba tütününü tedarik edemediler. Bu durum, Amerikalı üreticileri yıllık yaklaşık 27 milyon dolarlık Küba tütünü ithalatından mahrum etti ve özellikle Florida’nın Tampa bölgesinde birçok fabrikanın kapatılmasına yol açtı. Amerikan Puro Üreticileri Birliği’nden gelen tekrarlanan şikayetlerin ardından Başkan Kennedy nihayet ambargoyu “Küba’nın büyümesi, üretimi veya üretimi olan herhangi bir üründen tamamen veya kısmen üretilen veya türetilmiş” içerecek şekilde genişletmeye karar verdi.
Amerika Birleşik Devletleri’nde Küba tütününün satışının tamamen yasaklanması hem iç pazarın hem de rakip pazarların gelişmesine yardımcı oldu. Castro hükümeti tarafından toprağın kamulaştırılmasının ardından birçok Kübalı tütün yetiştiricisi Nikaragua ve Dominik Cumhuriyeti gibi komşu ülkelere kaçtı. Küba’ya yönelik ambargo sayesinde, yüksek talep gören bir Amerikan pazarına yatırım yapabildiler. Cigar Association of America tarafından yayınlanan yakın tarihli bir rapora göre “Amerika Birleşik Devletleri, 2021’e göre yüzde 2,3’lük bir artışla 2022’de 464,5 milyon premium puro ithal etti”.
Nikaragua, Dominik Cumhuriyeti ve Honduras, 2022’de Amerika Birleşik Devletleri’ne sırasıyla 250,8 milyon, 128,9 milyon ve 83 milyon puro ihraç edilen üç ana tedarikçi ülkeyi temsil ediyor. Bu rakamlar ABD pazarının kapatılmasının Küba puro endüstrisi için çok gerçek bir gelir kaybını temsil ettiğini gösterse de ABD hükümetinin umduğu etkiye sahip olmadılar.
Şubat 2023’te Habanos S.A, 2022 yılı için Küba puro satışlarında yüzde 2’lik bir artış duyurdu ve bu da 545 milyon dolarlık rekor satışları temsil ediyor. Habanos S.AC’nin ticari başkan yardımcısı Jorge Luis Fernandez Maique’e göre purolar şu anda hacim cinsinden yüzde 70 oranında pazar payını tutuyor (satılan birim sayısı için). Premium kategoride yüzde 80 değer (satışlar için). Avrupa hala Habanos S.A’nın ana pazarıdır ve toplam satış değerinin yüzde 53,7’sini oluştururken, onu Asya-Pasifik (yüzde 19,3), Amerika (yüzde 15,3), Afrika ve Orta Doğu (yüzde 11,7) takip eder. Ancak şu anda Küba puro ithalatında dünyaya liderlik eden Çin’dir.
Çinli bir habano uzmanı olan Wang Zheng’e göre, Küba purolarının Çinlilere olan çekiciliği sadece kalitelerinden ve prestijlerinden değil aynı zamanda kökenlerinden de kaynaklanıyor. Ona göre, Çinliler sosyalist ülkelerden gelen lüks ürünleri Batı ürünlerinden daha fazla tüketmeye istekliler. Bu nedenle Amerikan ambargosu çelişkili etkiler yarattı, Habanos S.A’nın bir yandan pazar payını kaybetmesine, diğer yandan da yeni pazarları fethetmesini sağladı.
AMBARGOYU KALDIRMAYA MI DOĞRU?
BM üyesi ülkelerin neredeyse oybirliğiyle kınanmasına rağmen ve otuz yılı aşkın bir süredir Amerika Birleşik Devletleri, Küba’ya yönelik ambargoyu kaldırmayı sürekli olarak reddetti. 2014 yılında Başkan Barack Obama döneminde ABD, ilk kez “Amerika Birleşik Devletleri’ne ithal edilebilecek bağımsız Kübalı girişimciler tarafından üretilen mal ve hizmetlerin bir listesini” yayınlayarak ambargoyu hafifletmek için önlemler aldı.
Küba puroları ve alkol bu listede görünmüyor ancak Amerikalı turistlerin artık 100 $ eşdeğeri Küba romu ve purolarını Amerikan topraklarına getirmelerine izin veriliyor. Aynı yıl, ABD Yüksek Mahkeme sonunda Cubatabaco’ya ticari marka tesciline itiraz etme hakkı verdi. 2017’de Küba ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkiler, Donald Trump’ın Küba’daki ABD konsolosluğunu kapatma kararıyla bir kez daha soğudu. Ancak Mart 2022’de, bu konsolosluğun Biden yönetimi tarafından yeniden açılması, hala sınırlı bir şekilde de olsa “Küba ile ilişkileri normalleştirme” arzusunu bir kez daha gösterdi. Bay Fernandez Maique’e göre, ambargonun kaldırılması Küba’nın “Amerika Birleşik Devletleri’nde yılda en az 250 milyon dolar puro ihraç etmesini” ve dünya çapındaki satışların üçte ikisini oluşturan ABD pazarından yüzde 25-30 oranında ele geçirmesini” sağlayabilir. Ancak şu an için ambargo hala yürürlüktedir ve Küba, ekonomisine verilen birikmiş zararı 1962’den bu yana yaklaşık 150 milyar dolar olarak tahmin etmektedir.
Tütün ve tütün mamulleri sağlığa zararlıdır.
